Vooraf: Gepassioneerde lezers bezwijken heel gemakkelijk en al te graag voor de verleiding om lezen en leven met elkaar te identificeren.
Lezen is een initiatie in het leven en een stimulans, maar wie het lezen met het leven verwisselt, ontneemt de literatuur haar helende kracht en maakt een passie tot een bron van verdriet.
In Arles bezocht Van Gogh vaak het Café de la Gare van Joseph Ginoux. Het is diens vrouw die model was voor dit schilderij, dat hij in drie kwartier ‘neerborstelde’, zoals Van Gogh aan zijn broer Theo schreef.
(..)Van Gogh heeft hier niet het lezen zelf vastgelegd, maar wel het moment daarna, als de lezer zijn blik heeft losgemaakt van het boek en het gelezene in zijn gedachten laat bezinken. Van Gogh leidt de blik van de vrouw weg van de toeschouwer naar een onbestemde verte. De melancholische stemming wordt onderlijnd door de houding van de vrouw die haar hoofd met de arm ondersteunt.
(..)Deze eenvoudige, oudere, zwaarmoedige maar wijze vrouw leert ons dat het lezen van boeken op de drempel van het geestesleven ligt; het is de introductie tot dat hogere leven, maar is niet zelf het doel.
De altijd weer releverende kracht van Van Goghs schilderijen berust grotendeels op zijn vaak verrassende kleurgebruik. Het bijna schreeuwerige geel van de achtergrond verdonkert hier de figuur van de vrouw, maar hult haar tegelijk in stralend licht. Zelf zei Van Gogh in dit verband dat hij mannen en vrouwen een ‘impressie van het eeuwige’ wilde meegeven. Wat ooit door de aureool werd gesymboliseerd, probeerde hij ‘door het stralen en vibreren van kleuren’ weer te geven.
uit: vrouwen die lezen zijn gevaarlijk – Stefan Bollmann, AUP Amsterdam, 2015; vertaling Hilde Pauwels
Remy in Wonderland 