Robert Gwathmey had oog voor de Afro-Amerikaanse werker

In het Amerika van het midden van de twintigste eeuw was er moed en lef nodig om de eerste blanke kunstenaar te zijn – en zuiderling  – die Afro-Amerikanen portretteerde als waardige medeburgers. Robert Gwathmey (1903-1988) was die kunstenaar.

Gwathmey werd geboren in een familie in Virginia waarvan de wortels acht generaties teruggingen. Hij groeide op in Richmond. Rassenscheiding was toen de wettelijke vastgelegde, sociale orde; ongelijke wetten beschermden blanke privileges en beperkten zwarte vooruitgang. White Supremacy verhief het blanke gezag en beschouwde zwarten als kinderen. Robert Gwathmey had echter een andere mening.

Na een jaar bedrijfscursussen, verliet Robert Gwathmey de school om een ​​jaar als bemanningslid aan boord van een vrachtschip te reizen. Dit ruige leven en zijn kennismaking met de culturen van Europa en Zuid-Amerika verlosten hem van zijn veilige ambities die het werken in het bedrijfsleven boden. Terugkerend naar de VS, schreef hij zich in 1925 in voor kunstopleidingen in Baltimore en later, in Philadelphia. In de zomers van 1926 tot 1930 ontving hij een Fellowship om kunst in Europa te gaan studeren. De Amerikaanse kunstenaar stelde zich bloot aan de invloeden van de Europese modernisten en de oudere tradities van de Europese schilderkunst.

Deze invloeden zijn duidelijk terug te vinden in de kenmerkende stijl van Robert Gwathmey. Modernistische abstractie in de vorm van vlakke kleurvlakken, die de Amerikaan in zwart omlijnt. Afgeplatte, vereenvoudigde achtergronden met alleen de basis om plaats of landschap aan te duiden. Gwathmey houdt vast aan het traditionalisme en fundamenteel realisme; herkenbare vormen en afbeeldingen van menselijke activiteit. Door het modernisme te versmelten met de traditionele disciplines van de Europese schilderkunst, kwam Robert Gwathmey tot zijn persoonlijke beeldtaal. Die drukte zijn politieke, sociale en menselijke sympathieën uit, in het bijzonder voor het land en de cultuur van zijn geboortegrond: de Zuidelijke Staten. Zijn onderwerpen: zwarte boeren, arbeiders en deelpachters. In alle gevallen schilderde Robert Gwathmey zijn onderwerpen met een diep gevoel voor lijden en leven.

Robert Gwathmey zag kunst en maatschappelijke verantwoordelijkheid als één geheel. Hij bleef zijn hele leven sociaal actief en betrokken bij de burgerrechtenstrijd en de anti-oorlogsbeweging.

bron: acagalleries.com

Magritte zet dag en nacht op de tocht

De Belgisch surrealistische schilder René Magritte (1898-1967) zal altijd herinnerd worden als de kunstenaar die wolken, pijpen, bolhoeden en appels schilderde in een vreemde context. Om met de wolken te beginnen: in de serie L’empire des lumières zijn er wolken te zien. Heldere hemel, blauwe lucht. Daalt ons oog naar de onderkant van het schilderij dan zien we iets totaal anders. Donkere straten, hel verlichte lantaarns en in de huizen brandt het licht. Magritte zet dag en nacht op z’n kop, op de tocht.

Tussen dag en nacht bevindt zich het blauwe uur, entre chien et loup, zoals de fransen zo mooi zeggen. Het licht veranderd en daarmee de kleuren. Het lijkt of de kleuren intenser worden, op de vlucht gaan voor het donker worden. In de serie L’empire probeert Magritte vooral aan het gevoel te raken. Donzige wolken, gevels waarvan we het silhouet zien en (in sommige schilderijen) spiegelend water, brengen de toeschouwer in een stemming, die voor de een plezierig kan zijn en een ander onrustig maakt. Magritte heft in deze reeks het verschil tussen dag en nacht op, want het is beiden. Dat kan verwijzen naar slapeloosheid en dat je daardoor uit je ritme komt. Het zal iets zijn met Magritte zelf, waarvan we weten dat hij zijn moeder vroeg verloor. Hij was 13 jaar oud, toen zijn moeder zichzelf in het naburige kanaal verdronk. De kleine René zag hoe zijn moeder uit het kanaal gehaald werd met een doek over haar hoofd heen. Een terugkerend beeld in zijn schilderijen.

Magritte heeft in zijn werken gezocht naar manieren om de toeschouwer uit te dagen. Anders naar de werkelijkheid te kijken. Met meer gevoel dan verstand. Dat was zijn verdienste. Hij schiep daarmee een beeldtaal die we nog steeds belangwekkend vinden.

Harrie Gerritz: ‘dat het landschap slechts een illusie is’

Kunstenaar Harrie Gerritz, geboren in 1940 te Wijchen, heeft van 1957 tot 1964 aan de Academie voor Beeldende Kunst te Amsterdam gestudeerd. Momenteel woont en werkt de kunstenaar nog steeds in zijn geboorteplaats.

Het oeuvre van Gerritz, dat uit schilderijen, grafiek en installaties bestaat, bevindt zich in het spanningsveld tussen figuratieve en abstracte kunst. Inspiratie haalt de kunstenaar hoofdzakelijk uit de natuur en het Nederlandse landschap. Gerritz is opgegroeid in het land van Maas en Waal en dit thuislandschap blijft hem tot de dag van vandaag boeien en inspireren. Een terugkomend thema in het werk van Gerritz is het rivierenlandschap, zijn favoriete vergezicht: wolken boven boomformaties, rijzende kerktorens, boeren hekwerken, rivieroevers en verkavelende weilanden vormen de hoofdmotieven in zijn schilderijen.

In de loop der jaren zijn de landschappen van Gerritz abstracter geworden; ze worden steeds meer vergezichten in gedachten. Hij gebruikt gestileerde beeldtaal en legt de nadruk op zijn beleving van de landschappen. Er is geen duidelijke herkenbaarheid, maar louter een gevoelssfeer. Kenmerkend voor de creaties van Gerritz is het gebruik van heldere, expressieve kleuren.

Bron: LINK Art Company

‘Ik woon nog steeds op de plek waar ik geboren ben, althans vijf meter er vandaan. (..) Ik heb om allerlei redenen het gevoel dat ik op een mystieke plaats woon: de plek heeft de exotische naam Woezik, wat betekent: plek van Wodan; vervolgens  heb ik het gevoel dat ik op een prehistorische akker zit te werken waarop in 1500 voor Christus ook al mensen aan het werk waren; ik graaf in mijn eigen tuin  hardstenen werktuigen op; ik voel dat ik op een stuk letterlijk gelaagde grond leef waar heel veel aan de hand is. (..) Het interesseert me hoe die gelaagdheid en de verschillende kleuren daarbij eruit zien.

Om inspiratie op te doen hoef ik hier niet te zijn. De dingen die ik de laatste tien jaar maak, zijn universeel geworden.Het is denk ik nog wel Nederlands, maar het gebruik van riviervormen bijvoorbeeld hoeft niet speciaal uit het land van Maas en Waal te stammen. Riviervormen gebruik ik ook, omdat ik een slinger een mooie compositievorm vindt. (..) De plaatsen in het buitenland vormen een voedingsplaats voor ideeën die op deze plek tot rijping komen. Zo krijgen mijn werken een toegevoegde waarde en bovendien kom je niet in een sleur terecht als je af en toe eens een andere plaats opzoekt.

Ik hoor echt op het platteland. (..) Ik observeer bij het leven, tekenend, schrijvend en voel de spanning in de lucht. Ik heb het gevoel dat ik deelneem aan een gebeuren van betekenis. En zo is het met dat hele leven hier.

Je moet eerst een landschap ondergaan, je één voelen met de natuur. Eerst moet je de structuur begrijpen, de feiten kennen, waarover je het hebben wilt, dan pas kun je gaan zoeken naar een beeldtaal voor je gevoelens.(..) Als je er veel vanaf weet, is de kans het grootst dat je iets van het geheim, dat landschap is, een abstract begrip, zichtbaar kunt maken.

In mijn werk zijn diverse spanningen aanwezig. Die tussen de vertrouwde werkelijkheid  en de ideële verbeelding en die tussen verwerkte ervaringen en ongekende mogelijkheden. Het landschap is de werkelijkheid, maar die werkelijkheid  is een aanleiding  voor de illusie, een gelegenheid om te interpreteren. Dus in die zin is het landschap een illusie voor mij.

Ik hou erg van primaire kleuren, ook weer de basis van de dingen, geel, rood en blauw èn van vierkanten, geometrische vormen. (..) In mijn werk zat al vrij vroeg een voorkeur voor het terugbrengen van bepaalde grote vormen zoals torens, huizen, rivieren of eenvoudige veelbetekenende tekens tot een pictogram. Een soort taal als het ware. Ik werk niet figuratief zoals een landschapsschilder, (..) maar ik noem mezelf wel graag een landschapsschilder, omdat alles wat ik maak uit de natuur stamt. Ik breng alles wat aan tekens in een landschap voor kan komen, boomvormen, torens etc. terug tot een soort vignet.

Uit: Dit is de plek – Wam de Moor, Gaillarde Pers Zutphen, 1992