Het Grote Reizen (was) is een must

le-grand-tour

… de rijke (Engelse) jeugd dompelde zich onder in de cultuur van de Oudheid en reisde naar Italië of Griekenland… (bron illustratie: http://www.osteriadacarmela.it)

Het Grote Reizen (le Grand Tour) is een begrip uit de 17-de en 18-de eeuw. Was voor jongelingen uit welgestelde families, die zich de luxe lieten aanreiken. De rijke jeugd ging naar Parijs, Genève, Rome of Berlijn. Ze gingen met een gids, een paar maanden of een paar jaar afhankelijk van de dikte van de portemonnee, en dompelden zich onder de in cultuur van de Oudheid (Egypte, Italië, Griekenland), de Renaissance; of trokken de natuur in, met een voorliefde voor de Alpen of het Italiaanse platteland.

Met name de Engelse adel vond dat de kroost de kans moest hebben om de westerse beschaving te ontdekken. Dat mocht ook op seksueel gebied. Voordeel in die dagen was dat men tijd had. Het vervoer ging immers te paard, met koets, boot of schip. En allemaal in een tempo waarin er volop tijd was onder de indruk te komen van landschap, bewoners, de vreemde cultuur en eten en drinken. Daar deden sommigen verslag van en daar plukken wij de vruchten van.

De ommezwaai in het grote reizen kwam in de 19-de eeuw met de uitvinding van de stoommachine. Die leidde tot stoomtrein en stoomschip en tot sneller reizen. Maar ook tot goedkoper reizen waardoor reizen bereikbaar werd voor bredere lagen van de bevolking.

Tegenwoordig is reizen een fluitje van een cent. Bestemmingen en (vervoers-) mogelijkheden zijn legio. Voor de prijs hoef je het niet te laten. Wel zijn de redenen wellicht iets anders van aard. Maar velen gaan nog op pad om kennis te maken met die andere cultuur, soms met, maar vaker zonder gids. En er blijven liefhebbers van cultuur; terwijl anderen juist genieten van de natuur. Ondertussen is de wereldburger geen vaag begrip meer: hij/zij bestaat!

(bron, inspiratie: Made in Europe – Pieter Steinz, Nieuw Amsterdam Amsterdam, 2014)

Gerrit Kouwenaar: dat is alles

Dat is alles

Er is geen mens / er zijn mensen / er is poëzie geen gedicht / poëzie over langzaam voorbijgaan / geen gedicht over onbekenden

er zijn mensen en als ik zeg / ik bemin ze dan lieg ik / en als ik lieg ik bemin ze / dan spreek ik de waarheid / over één mens

en ik zeg zij alleen / maken steen steen / zij alleen maken water water

ik bedoel zij maken een wereld / die hun werd onthouden / door hem te bevolken / en dat is dubbel gezegd

zo leggen de feiten zich neer / dubbelzinnig en links / als de mensen

ik heb hen niet lief maar / ik sta hen bij als mijzelf / dat is alles.

kouwenaar, jacco pranti

foto: Jacco Pranti

Gerrit Kouwenaar (1923 – 2014)

Uit: Een eter in het najaar. Een keuze uit eigen werk, Querido Amsterdam, 1989

Jeff Jones tekende erudiete vrouwen

Jeffrey Catherine Jones (USA, 1944 – 2011) wist het al snel: hij wilde wetenschapper worden. Dat leidde tot een studie geologie. Maar zijn gang naar de Amerikaanse hoofdstad New York in 1967 bracht een ommekeer in zijn leven: het werd tekenen. Preciezer: het tekenen van comics. In de beginjaren van zijn loopbaan waren dat bijvoorbeeld science fiction-verhalen voor een blad als Creepy.

Zijn definitieve doorbraak kwam toen zijn tekentalent begon op te vallen en het werk trekken had van wat Frank Frazetta deed. Frazetta werd mateloos populair bij het comic-publiek door zijn covers van de Conan (de barbaar)-verhalen. Comic-uitgeverijen gingen op zoek naar tekenaars die in dezelfde stijl konden tekenen. Dat werd de carrière-boost waarop Jones werd voortgestuwd.

Jones was succesvol en kreeg ruimte om vrij werk te maken. Dat leidde vanaf 1972 tot de meest merkwaardige serie die ik ooit ben tegengekomen: Idyl. Later gevolgd door Idyl: I’m Age. In beide series spelen vrouwen de hoofdrol. In Idyl een schaars geklede, die zich vrij in de natuur beweegt, met bomen en dieren praat. En zich onderhoudt in filosofisch-poëtische bewoordingen. In de vervolgserie zijn de vrouwen gekleed en bepalen ze hun rol ten opzichte van…

Een hoogst onbegrepen serie, die ook tot irritatie leidde. Critici vonden de Idyl’s quasi-diepzinnig en begrepen de bedoeling niet. Wellicht moet daar als aanvullende informatie bij dat Jones zich altijd al vrouw voelde. In 1998 leidde dat zelfs tot geslachtsverandering. Daarna werd Jeff Catherine. Het tekenwerk leed er niet onder. Jones mag met bijvoorbeeld Bernie Wrightson gerekend worden tot de ware grootmeesters van de volwassen comic.

idyll jeff jones 8idyll jeff jones 7idyll jeff jones 5idyll jeff jones 3idyll jeff jones 1

Bertolt Brecht: Entdeckung an einer jungen Frau

Entdeckung an einer jungen Frau

Des Morgens nüchterner Abschied, eine Frau / Kühl zwischen Tür und Angel, kühl besehn. / Da sah ich: eine Strähn in ihrem Haar war grau / Ich konnt mich nicht entschliessen mehr zu gehn.

Stumm nahm ich ihre Brust, und als sie fragte / Warum ich Nachtgast nach Verlauf der Nacht / Nicht gehen wolle, denn so war’s gedacht / Sah ich sie unumwunden an und sagte:

Ist’s nur noch eine Nacht, will ich noch bleiben / Doch nütze deine Zeit: das ist das Schlimme / dass du so zwischen Tür und Angel stehst.

Und lass uns die Gespräche rascher treiben / Denn wir vergassen ganz, dass du vergehst. / Und es verschlug Begierde mir die Stimme.

Ontdekking bij een jonge vrouw

’s Ochtends het nuchtere afscheid, een vrouw, / koel, haastig op de drempel, koel bekeken. / Toen zag ik: een lok in haar haar was grijs, / ik kon niet meer besluiten om te gaan.

Zwijgend nam ik haar borst, en toen ze vroeg / waarom ik, nachtgast, na het verstrijken van de nacht / niet wilde gaan, want zo was het bedoeld, / keek ik haar onomwonden aan en zei:

Is het nog maar één nacht, dan wil ik nog blijven, / maar verspil geen tijd; dat is het erge, / dat je hier zo haastig op de drempel staat.

En laten we onze gesprekken sneller voeren, / want we vergaten helemaal dat je vergaat. / En van begeerte sloeg mijn stem over.

TH_Alienation Effect_Brecht glassesBertolt Brecht (1898 – 1956)

Uit: Gesammelte Werke, Band 4, Suhrkamp Frankfurt am Main, 1967

Stereolab kon tijdreizen: Dots and Loops is het bewijs

stereolab2De Brits-Franse band Stereolab was typisch jaren ’90, maar ook weer een beetje vreemd voor die tijd. Op hun vijfde album: Dots and Loops (1997) bracht de band hart, verstand en muzikale ambitie naadloos samen. Dat leidde tot een dromerige plaat, rijk aan verrassende details, die veel liet zien van wat in die tijd aan popmuziek voorbij kwam. De plaat is om meerdere redenen een scharnierpunt in de muziek van die jaren. Voor de band zelf, maar ook voor de ontwikkelingen in de popmuziek. Dots and Loops kanaliseerde de stromingen van de jaren ’90 en gaf richting aan toekomstige ontwikkelingen.

dots and loops

Voor meer over de plaat en de band, zie onderstaande link. (bron: pitchfork.com)

https://thescene.com/watch/pitchfork/pitchfork-docs-stereolab-s-dots-and-loops-in-5-minutes

Generatie: moeder

Moeder bron- klein-eyckenstein.nl

… zijzelf was als de zee…; bron foto: klein-eyckenstein.nl

Moeder

Zijzelf was als de zee, maar zonder stormen. / Even blootshoofds en met een brede voet. / Rijzend en dalend op haar vloed, / als kleine vogels op haar schoot gezeten, / konden wij lange tijd haarzelf vergeten, / rustend en rondziend en behoed. / Haar stem was donker en wat hees / als schoven schelpjes langs elkander, / haar hand was warm en stroef als zand. / En altijd droeg zij om haar bruine hals / dezelfde ketting met een ronde maansteen, / waar in een neevlig blauw een kleine gele maan scheen. / Voorgoed doordrongen door haar kalm geruis / waren wij steeds op reis en altijd thuis.

M. Vasalis (1909 – 1998)

Uit: Vergezichten en gezichten, 1954

Overdenking: Hier! Nu! Veel! Lekker!

De mensen vergissen zich omdat ze hun comfort, hun gemak gelijkstellen met vrijheid. Ze denken dat ze de maximale vrijheid hebben bereikt als ze in ieder opzicht op hun wenken bediend worden. Als ze de nationaliteit  van Luilekkerland hebben veroverd. Dat is, kort gezegd, het succes van wat we in de loop van deze praktijk het consumentisme zijn gaan noemen. Luilekkerland is de bakermat van het consumentisme, maar niet van de vrijheid.

(..)

De grote mediacorporaties, Disney, Time-Warner, serveren ons ieder etmaal, alle dagen van het jaar, het fastfood van onze verbeelding. Daardoor koesteren we de illusie dat we vrij zijn, vrijer dan wie dan ook in de geschiedenis. Maar in werkelijkheid worden onze vaardigheden van lichaam en geest meer dan ooit bepaald door de producenten voor de vrije markt.

(..)

De consument is een onderdaan, die steeds meer kan kopen waarover hij met steeds minder verstand steeds minder te zeggen heeft. Hij is de paradoxale gevangene, op de vrije markt ingesloten door pakhuizen vol vrijheidsproducten. Niet langer geldt daar de eenvoudige formule dat cultuur de macht volgt. De macht komt voort uit de cultuur die doelbewust gestuurd wordt. De individuele vrijheid is de vrijheid zoals de gemondialiseerde consument zich die laat definiëren.

(..)

De geïndividualiseerde, ook in absolute zin, is iemand die met de continuïteit geen rekening houdt. Zijn levensinstelling schrijft hem voor op het moment zelf toe te slaan. Dat beschouwt hij als de vervulling van zijn vrijheid. Zijn levensprogramma kan worden samengevat in vier woorden: Hier! Nu! Veel! Lekker! Dat is voor de markt nauwkeurig het programma voor de ideale consument. Daar wordt de vrijheid van deze geïndividualiseerde beschouwd als een product in duizend verschillende verpakkingen. In werkelijkheid is daar het toppunt van maakbaarheid bereikt: de maakbare vrijheid. De uiterste vervulling van een commercieel conformisme.

Henk-Hofland-bob bronshof

Henk J.A. Hofland, foto: Bob Bronshoff

Aldus dominee H.J.A. Hofland

Uit: Bemande essays, Bezige Bij Amsterdam, 2011

Licht: in de kom van deze wereld

In de kom van deze wereld

In de kom van deze wereld / Zie de roos van onze passie, mijn vriend

Al eten we niet samen / Al zitten we niet samen / We kunnen toch samen dromen, mijn vriend

Al drinken we niet samen / Al zijn we vreemden / Laten we nadenken over de kleur van onze wijn, mijn vriend

De zon zakt over de landwegen / De rivier loopt bijna tot mijn voordeur / Laten we ons ongedurige hart verkennen, mijn vriend

riffat abbasRiffat Abbas, Pakistaan

Uit: My Voice, a decade of poems from the poetry translation centre, Bloodaxe Books, 2014; vertaling Hilke Molenaar

Middellandse Zee: Port-Cros

port-cros

bron foto: mandaley.fr

Port-Cros

Als nergens bestaat, moet het hier zijn. / Zee heeft in het niets een puimsteenhoop / gevonden om in en uit te kunnen, een v, / een haventje. Scheepjes poseren bij hoog en bij laag.

Twintig huizen proberen hoe ver rondom / kan gaan. Twintig daken proberen / het woord ‘onder’. Zee ‘zonder’. / Zo onthoudt ook een prentbriefkaart ons / zonder ons: een rode oleander waarachter,

Haven. Avond. Een gitaar speelt / in het enige café een halfuur lang / drie blues-akkoorden. / Zo hangt melancholie over de wereld / omdat die eigenlijk veel te mooi is. / Zo delen telefoondraden overal / afstand uit. Zo is er altijd / veel meer ginder dan hier.

Herman de Coninck (1944 – 1997), Belgisch-Vlaams

Uit: De Gedichten 1, Arbeiderspers Amsterdam, 1998