Sigbjørn Obstfelder Dicht bevende rogge

bron beeld: aftenposten.no

Sigbjørn Obstfelder (1866-1900) was Noor, dichter, modernist en schrijver. Obstfelder begon als werktuigbouwkundige; emigreerde naar de VS, wilde componist worden en keerde berooid terug uit de VS. In 1892 kreeg hij een zware depressie, ging zwerven door Scandinavië; trouwde de Deense zangeres Ingeborg Weeke, kende een turbulent huwelijk en stierf op 43-jarige leeftijd aan tbc.

Na zijn terugkeer uit de VS vond Obstfelder zijn roeping als dichter en schrijver. Hij maakte vooral naam met modernistische poëzie, onder invloed van de Franse symbolisten, Whitman en Kierkegaard. Zijn werk getuigt van een existentiële levensangst en het gevoel “op de verkeerde planeet te zijn beland”. Het is zwaarmoedig en neoromantisch van aard. Vaak zocht hij een toevlucht in een mystieke spiritualiteit en duistere motieven, mede geïnspireerd door Rainer Maria Rilke. Veel van zijn gedichten kenmerken zich door een verholen erotiek. Hij wordt wel gezien als de literaire evenknie van kunstschilder Edvard Munch, die tot zijn vrienden behoorde.

De rogge beeft

Wat verroert zich daar in de rogge? / De rogge beeft. / Het is de oostenwind, die golft door het koren. / De rogge beeft.

Wat verbergt zich daar in de rogge? / De rogge beeft. / Het is de nacht, die met gekromde schaduwen nadert. / De rogge beeft.

Wat komt overeind daar in de rogge? / De rogge beeft. / Het is onze dochter, die zich te schande maakt in de rogge. / De rogge beeft.

uit: de rogge beeft, vertaald uit het Noors door Bart Kraamer

Sigbjørn Obstfelder (1866-1900, Stavanger, Noor)

 

Hans Verhagen Dicht de Dag

bron beeld: lc.nl

Het lied van de aarde

Over de landen klonk een nieuw lied. / Ik rommelde in paniek in kasten en laden. / Trommels roffelde; er scheen een groot licht, / de ratten vluchtten tussen de wortelen. / Ik trof bijna niets van waarde. / De stilte rolde over de velden; / het grote zwijgen van de vliet. / In lage, maar grazige weiden / smul ik van het gras der ongelukkigen – / ik lust het niet.

De dagen lengen. De nachten worden langer. / Een trage passaat buigt het riet. / De dagen van het water van de waarheid / komen stapvoets nader; / over de aarde klinkt een oud lied.

Dag als deze

De een bedelt even, een ander geselt zich een beetje / Jij wacht tot er wat beweegt / want zee, geest, stegen, leven, hemel – / op een dag als deze is er alleen leegte

In het roodfluwelen duister onder stof van eeuwen / gaf je je zo over aan je onbereikbaarheid / dat de buitenwereld je je niet vermommen zag / Maar je voelde je verdommen te verlammen

En, revitaliserend als een aapse clown, kwam / je onder dekking van de smook uit alle macht / door de loodzware vitrage binnenrollen / op voltage krijsend, vals en vol vlammen

uit: Tat Tvam Asi – A.L. Snijders, AFDH Doetinchem; 2021

Hans Verhagen (1939-2020, Vlissingen)

Hugo Claus Dicht de Dag

bron beeld: humo.be

Jaren geleden kon ik dromen

Jaren geleden kon ik dromen / (o, infantiele profetische ziel) / van de dingen die zouden komen, / fataal als de uitvinding van het wiel.

Nu is de wereld sterfelijk als ik, / en daarmee uit. / Alleen onzekerheid geeft mij een kick, / ik geloof geen fluit.

Dromen jaag ik naar de zolder / waar de domme kinderen wonen. / Ik lieg. Er is nog één dolle kolder

en dat is zij over wie ik bericht / in dit gelovig klinkgedicht, / de laatste van mijn demonen.

uit: ik schrijf je neer – Hugo Claus, Bezige Bij Amsterdam, 2002

Hugo Claus (1929-2008, Brugge, Be)

Mikhail Nesterov schilderde een mystiek, religieus en symbolistisch Rusland

Michail Vasiljevitsj Nesterov (1862-1942) was een Russisch kunstschilder.

Nesterov, die uit een koopmansfamilie stamde, trouwde twee keer. Zijn eerste vrouw overleed kort na de geboorte van zijn dochter. Nesterov studeerde van 1877 tot 1881 en van 1884 tot 1886 aan de Moskouse school voor schilderkunst, beeldhouwkunst en architectuur onder Perov, Savrasov en Prjanisjnikov. Van 1881 tot 1884 studeerde hij aan de Keizerlijke Academie der Schone Kunsten onder Pavel Tsjistjakov. In 1889 sloot hij zich aan bij de Zwervers. Van 1890 tot 1910 leefde Nesterov in Kiev, daarna in Moskou, waar hij werkte aan het Martha en Mariaklooster.

Nesterovs schilderij Visioen van de jonge Varfolomej uit 1890 wordt algemeen beschouwd als het startpunt van het Russisch symbolisme. Na de Russische Revolutie schilderde Nesterov veel portretten van de intelligentsia zoals filosoof en wetenschapper Florenski en schrijver Boelgakov.

bron: wikipedia.org

François Barraud schiep een precies en helder realisme

François Barraud (1899 – 1934) was een Zwitsers kunstschilder. Hij wordt gerekend tot de stroming van de Neue Sachlichkeit.

Barraud was de oudste van vier broers die later allen korte of langere tijd kunstschilder werden. Alle vier begonnen ze als huisschilder en stukadoor en volgden ze avondcursussen modeltekenen.

François Barraud exposeerde voor het eerst in 1919 in Bazel. Op zoek naar succes in het buitenland vertrok hij in 1922 naar Reims, waar hij nog steeds de kost verdiende als huisschilder. In 1924 huwde hij een Française, Marie, die later meermaals voor hem model zou staan. Hij verhuisde met haar naar Parijs en bestudeerde de schilderkunst in het Louvre.

Barraud schilderde vooral portretten (vaak dubbelportretten, daarin zijn zelfportret verwerkend), maar ook stillevens en landschappen, overwegend in de sobere, steriele stijl van de Neue Sachlichkeit. Door zijn precieze tekentechniek en het heldere kleurgebruik bereikte hij een hoge graad van realisme. Na verblijven in o.a. Reims, vestigde hij zich in 1931 in Genève, waar hij succes had met een expositie in Galerie Moos. Pas vanaf deze tijd kon hij volledig van zijn schilderkunst leven. Hij tobde echter met een zwakke gezondheid en overleed drie jaar later, op 34-jarige leeftijd.

bron: wikipedia.org

De ‘leipe shit’ van Pascal ‘DefP’ Griffioen

Amsterdammer Pascal Griffioen (1969) is rapper, bekend als frontman DefP van de Osdorp Posse, songwriter en graficus/kunstschilder. Voor dat laatste aspect van deze alleskunner, vraag ik hier aandacht.

Pascal ontwerpt platenhoezen, posters en maakt nu ook kunst op het doek. Dat doet hij niet onverdienstelijk en in ieder geval in geheel eigen, dus unieke stijl. Leipe shit zou ik het willen noemen in de gebruikelijke straattaal.

Breekbaar Lichaam gaat vooral over de mannelijke blik

bron beeld: ozap.com

Geen vrolijk boek: Breekbaar lichaam van de Franse schrijver Eric Fottorino (1960, Nice). De hoofdpersoon is een française, die geen liefde kende van haar moeder; trouwt met een Marokkaan die haar mishandelt uit jalouzie en vlucht naar het Noorse Bergen waar ze in de handen valt van een haptonomisch therapeut en een kunstschilder. Dat het niet goed afloopt, helpt ook niet.

De mannen in het leven van Clara, want zo heet ze, zijn geen bakens, eerder hindernissen. Haar vader is vaak afwezig in haar jeugd, maar wel present op een belangrijk moment in haar leven: als ze moet vluchten na huiselijk geweld. Hij helpt haar ontsnappen uit Dublin, waar het stel zich heeft gevestigd om niet in Frankrijk en niet in Marokko te hoeven wonen.

Haar man toont zijn ware aard in Dublin: zij moet thuisblijven, mag geen eigen leven leiden. Jaloezie doet geweld ontstaan en dat levert een traumatische ervaring op.

In Bergen ontmoet ze de haptonoom (het fysieke) die denkt haar te kunnen genezen als ze zijn handen maar toelaat. Hij zegt angsten te kunnen voelen met zijn handen en kan haar daarvan bevrijden. Maar die angsten zitten diep en voor zij hem toelaat zjn we al een heel stuk verder in het boek.

In het café, waar ze komt om alcohol te drinken en nog wat vreugde te ‘pakken’, ontmoet ze ook de uitgebluste kunstschilder Magnus Vog (het mentale). Hij vraagt haar naakt te poseren, want hij is onder de indruk van haar schoonheid en haar lichaam dat schreeuwt. Het lukt de schilder niet om die schreeuw te verbeelden en te bezweren, wat hij zich ten doel stelde.

In het navolgende fragment komen schilder (het mentale) en de haptonoom (het fysieke), dichter bij elkaar als doeners en ‘machers’. De haptonoom bedenkt zich het volgende:

Ieder lichaam is een resumé van de wereld. De tijd gaat eroverheen, laat sporen achter. Het leert om te leven, dat is de beweging, vervolgens maakt het zich van het leven los, schikt zich erin te kijken hoe anderen bestaan. Ik ken dit vreemde doorgeven van de fakkel sinds mijn bezoeken als gefascineerde puber in het huis van de geknakte lichamen. Maar ik hoef alleen maar de mannen op heterdaad te betrappen, hoe ze hoopvol, op de kades van Bergen op een vouwstoeltje gezeten, urenlang verlangend naar de zee voor zich staren, een hond aan hun voeten, zonder lijn of halsband, die zijn tanden zet in de gaten van hun geheugen en boven hen de geur van hun monologen opsnuift, ik hoef alleen maar dat tafereel van die roerloze mannen gade te slaan – bezig om lijdzaam uit te zien naar het einde – en ik besef dat het leven al ophoudt vóór de laatste hartkloppingen. Clara heeft nog niet de leeftijd waarop je je volpropt met herinneringen. Ik heb juist het gevoel dat herinneren de meest pijnlijke beproeving is die zij haar lichaam oplegt. Om dat beter te voelen heb ik, met mijn handen boven haar lichaam, en minder dan een centimeter tussen ons, mijn ogen dichtgedaan. Ik stel het ogenblik nog uit dat ik haar huid echt zal raken. Het luistert heel nauw, de gewaarwording die ze zal voelen wanneer ze weer bijkomt. Ik herinner me mijn vader aan het bed van vreselijk verbrande mensen in Narvik, de open wonden bedekt met zalfgaas. ‘Als het om aanraken gaat, is niets onschuldig,’ mompelde hij. ‘Pak de hand van een onbekende op een bepaalde manier en je maakt gevoelens uit zijn jeugd in hem wakker die hij als verdwenen beschouwde. De aanraking kan aangenaam zijn, momenten terugbrengen waarop de in een handschoen gestoken hand van zijn moeder naar hem toe bewoog, haar licht geparfumeerde vingers. Maar soms is het opgeroepen beeld ook traumatiserend, een te harde druk doet hem denken aan een onredelijke draai om de oren, het eerste onrecht dat zich diep in het geheugen grift.’ Ik weet het, je strijkt niet ongestraft over de huid van een ander. En nu mijn handen over dit in elkaar gezakte lichaam met de zware ademhaling heen bewegen, zenden ze mij een duidelijk alarmsignaal. Op een dag heeft Clara Werner willen sterven. Het is heel goed mogelijk dat die kracht nog werkzaam is. Ik zal het spoor daarvan uiteindelijk wel als een soort spijt in haar weten te lokaliseren. Spijt, dat is wat het lichaam tekent, meer nog dan geluk. Magnus Vog is mijn bondgenoot. Hij geeft Clara haar beeld terug, en ik span me in om dat beeld te leren kennen. Ik heb het voorrecht om haar te mogen beeldhouwen.

uit: breekbaar lichaam, Wereldbibliotheek Amsterdam, 2001; vertaling Alfred Engelander en Anna Sikora

 

Lucas Gassel gebruikt het landschap om het ware leven te tonen

Lucas Gassel (1488-1569), geboren en getogen in het Brabantse Helmond, was zoon van een schilder en kende palet en penseel. Als jongeling trok hij naar de Zuidelijke Nederlanden om zich aan te sluiten bij de Antwerpse School. Daar, en later in Brussel, ontwikkelt hij zich als een belangrijk en invloedrijk landschapsschilder.

Gassel gebruikt het landschap niet langer als decor maar verdiept zich in de schoonheid ervan. Hij schildert in de traditie van de late Middeleeuwen, maar voegt elementen uit de nieuwe tijd toe: bergen, rivieren, bossen, wegen, kastelen en dorpen. Vaak piepklein vinden we de mens terug: boeren, burgers en buitenlui in hun dagelijkse bezigheden. Gassel was schilder van het zogenaamde wereldlandschap. In de schilderijen werd nadrukkelijk getoond dat de schilder op de hoogte was van hoe het landschap er elders in Europa uitzag. Vandaar heuvels en bergen.

Naast de onontkoombare bijbelse taferelen had de Brabander ook oog voor het alledaagse van de mensen om hem heen. De visser, boer, edelman, handelaar en ambachtsman kregen allemaal een plekje. Vaak ook in hun bezigheden. We zien vissers bezig met hun vangst, schaapscheerders scheren schapen (alliteratie) en boeren bezig hun land te bewerken. Dat maakt Gassel bijzonder: hij biedt ons een tijdsbeeld waarin ook de gewone man een plek krijgt.

bron: lucasgassel.nl

Cornelis Rip vernieuwde zich in de landschap-schilderkunst

Willem Cornelis Rip (1856 – 1922, Rotterdam, ) was kunstschilder. Rip was eerst lithograaf en werkzaam bij een drukkerij, studeerde aan de Rotterdamse Academie voor Beeldende Kunsten in de avonduren. Aan het eind van het eerste jaar ontving hij een prijs. Bij zijn afstuderen werd hem de hoogste onderscheiding toegekend. Vervolgens deed hij een studie in het Museum Boijmans om werk van de grote romantische schilder B.C. Koekoek te bestuderen. Hij was ook zo veel mogelijk buiten om de natuur te gaan schetsen. Willem Rip was een getrouwe volgeling van de beginselen van de Haagse School. Rip was lid van de Pulchri Studio te Den Haag.

Litho’s, tekeningen, schilderijen en aquarellen; vooral landschappen, polders met vaarten en meertjes, en stadsranden met molens namen een speciale plaats in; hij wordt beschouwd als een begaafd aquarellist, het werk is impressionistisch. Zijn kracht ligt in zijn ruimtegevoel en in zijn luchten met een zon die door het wolkendek heen breekt. Soms schilderde hij duinlandschappen in de buurt van Bloemendaal. Rip wilde zich niet beperken tot het schilderen van slechts één streek of één type landschap, hoe mooi dit ook kon zijn. Hij vond dat de indrukken van een schilder altijd fris moesten zijn en dat een kunstenaar zichzelf voortdurend moest vernieuwen door op zoek te gaan naar nieuwe verrassende stukjes natuur. Rip blonk dan ook vooral uit als aquarellist; in dit vluchtige medium kon hij het snelst en meest trefzeker, met eenvoudige middelen, zijn indrukken tot expressie brengen.

bron: kunsthandelmartins.nl

Geert Schreuder schildert suggestief

Geert Schreuder (1949) studeerde in 1971 af aan de Akademie voor Beeldende Kunst Minerva in Groningen en schildert sindsdien al bijna vijftig jaar. Hij behoort tot het bescheiden percentage kunstschilders, dat van zijn werk kan leven. Discipline, gedrevenheid en de eeuwige zoektocht naar het beste schilderij liggen hieraan ten grondslag. Schreuder blijft zich ontwikkelen en blijft experimenteren. Zijn werk is door de jaren heen ingrijpend veranderd. Van een realistische stijl is hij gaandeweg overgegaan op een figuratieve steeds abstractere stijl.

Schreuder onthult de grote abstracte ordening van het agrarisch cultuurlandschap om ons heen. Het gaat hem niet om details, niet om een anekdotisch herkenbare plek. Schreuder toont ons op overtuigende wijze de essentie van het grote geheel. Ondanks deze hoge mate van abstractie behouden zijn landschappen tegelijkertijd een suggestieve ruimtelijkheid.

Wat kun je doen met verf en wat doe je met jouw schildersgereedschap? Uiteraard komt hij daarbij elke keer weer de problematiek tegen van hoe hij een overtuigende en boeiende compositie van kleur en vorm maakt. Wat Geert Schreuder boeit is om met weinig kwaststreken veel te suggereren. Hij houdt er van om verf te laten druipen of spatten met een sémi nonchalance. Weglaten van waargenomen details, het schilderen van extreme kleurtegenstellingen zijn tevens beeldende zaken, die zijn volwassen stijl kenmerken.

bron: Sander Kletter (kunstcriticus, galeriehouder) over Geert Schreuder, 2017, beeldkracht.com