Donald Weber fotografeerde de post-Sovjet

Zeven jaar lang reisde de Canadese fotograaf Donald Weber (1973, Toronto) door Oekraïne en Rusland. Doel was te begrijpen en te laten zien hoe beide landen zich ontwikkelen na het uiteenvallen van de Sovjet Unie. Beide landen gingen van communisme naar een soort kapitalisme en een democratie naar Poetin-model. Wat Weber opviel is dat de meeste inwoners zijn gaan wheelen and dealen binnen het systeem. Ze proberen vooral te overleven omdat een sociaal vangnet ontbreekt. Waar de staat eens hoeder was, faalt deze nu op veel fronten. De foto’s werden gemaakt tussen 2005 en 2011 en tonen de meer duistere kant van de post-Sovjet maatschappij.

Oek de Jong observeert en bewondert het werk van Charlotte Dumas

Vijf minuten kijken naar een video van een paard dat de wind trotseert en foto’s van paarden die als taak hebben overleden soldaten naar hun graf te brengen. Beiden werken van fotografe Charlotte Dumas. En nu de context gegeven door essayist en schrijver Oek de Jong:

Charlotte Dumas maakte furore met haar foto’s en video’s van paarden. Ze fotografeerde en filmde wilde mustangs op de prairies van Nevada, waar deze dieren tussen de trailers en bouwpakkethuizen van een rommelige nederzetting rondlopen, werkpaarden die boomstammen uit de Zweedse bossen slepen en inheemse paarden op afgelegen Japanse eilanden. In de VS maakte ze op de begraafplaats Arlington opnames van de witte en klassiek-Grieks aandoende paarden, die daar de wagens trekken waarmee gesneuvelde militairen naar hun graf worden gebracht. Dumas’ foto’s van paarden zijn veelal portretten: je ziet individuen. Uit die foto’s spreekt ook een intense aandacht voor het stille van paarden: het stille dat zij bij zich hebben omdat ze dier zijn én hun vermogen om lange tijd stil te staan, alsof ze dromen, verzonken in het niets, met af en toe een zwiep van hun staart, een rilling van hun huid of een kleine hoofdbeweging. Ik geloof dat dat Dumas het meeste trekt: het roerloze of bijna roerloze paard.

Op het (Japanse) eiland Yonaguni filmde ze een stilstaand veulen in de wind, hoog op de rotskust. Je kunt er minutenlang naar kijken. Alles wat je ziet wordt opeens belangrijk, tot in de kleinste details: de ruwe paardenvacht, de beweging van de manen in de wind, de blaadjes van de struik achter het paard.

In het dagelijks leven sta je zelden of nooit zo lang te kijken naar een dier. Maar de kunst, de esthetische kracht van het beeld en de intensiteit van de kunstenaar brengen je ertoe om het te doen. Minutenlang kijk je naar een veulen in de wind. Er gebeurt bijna niets. Je ziet het paard-zijn van het paard. Prachtig.

Uit: Het stille van paarden, Museumtijdschrift september 2018 

Oek de Jong (1952, Breda); Charlotte Dumas (1977, Vlaardingen)

Alfred Schaffer: waar je ook bent, je hebt niets gezien

bron beeld: schrijvenonline.org

Waar je ook bent, je hebt niets gezien

Hier spreekt de wetenschap, we gaan sluiten, vandaag bestaat / als gisteren als morgen, niemand die hier zonder wapens leeft: / is er nog hoop voor achterblijvers? Met fantasie een losgezongen / toestand, maar ik had niets verzonnen en jij was niet te stuiten,

het gras groener dan groen in de tuinen van het louteringsoord, / het meubilair gevlochten. Bleef onze rolverdeling ondermaats, / volgt wat na wat. Vertakkingen, vergroeiingen, de verzoening na / het staatsbezoek. Wat zijn je laatste woorden als de naald uitslaat, / wat zegt een speculant in zo’n geval? Je was een stijlvol gastheer, / een geschikte kandidaat, de ideale aangever? Bij voorkeur binnen / onze regio woonachtig? Een topdag voor toeristen, een beroerd / jaar voor de armen. En toen kwam de zee eraan. We drukken af.

Uit: Schuim. Gedichten, Bezige Bij Amsterdam, 2006

Alfred Schaffer (1973, Leidschendam)

André Kertész maakte nieuwe beelden

André Kertész (1894-1985, Hongarije) fotografeerde beelden waarvan hij het idee had dat hij ze moest fotograferen. Omdat ze belangrijk, nieuw of tijdloos waren. Dat laatste bleek pas achteraf. De Hongaarse fotograaf ontdekte nieuwe beelden op het moment dat hij ze vastlegde en afdrukte. De man had een uniek gevoel voor compositie, sfeer en zeggingskracht. Veel van zijn werk heeft poëtische waarde. Op het oog simpel en direct, maar bij nadere beschouwing een beeldende kracht die 1000 woorden overbodig maakt.

 

Hermine Landvreugd showt rusteloosheid (en meer)

bron beeld: mugmagazine.nl

‘Marc, help je me even in de keuken.’ Alsof ze een besluit had genomen. Met zweet in mijn handen stapelde ik de kopjes in elkaar en volgde haar. Ze vulde de ketel bij de gootsteen. Ik keek naar haar rug. Wanneer was ze zo klein geworden, ik omklemde toch altijd met beide handen haar been, drukte mijn wang tegen haar dij. Ik kan haar zo omver duwen. ‘Marc,’ ze stak het fornuis aan, ‘ik vind je zo rusteloos.’

‘Ach,’ ik haalde mijn schouders overdreven hoog op, zinloos, ze stond met haar rug naar me toe. Ze draaide zich om, voordat ik kon tegensputteren pakte ze me vast en drukte zich tegen me aan. Ik zag de fijne, witte donshaartjes op haar oorlel. Misha had die haartjes op haar wang. De zachte bewegende borst die ik voelde; ik wilde haar wegduwen, ik wilde haar borst niet voelen, ik wilde haar hand niet in mijn nek, ik werd misselijk.

‘Het lukt je vast wel.’ had ze niets origineels op te merken, dit zei pa net ook. ‘En kom je niet door, dan probeer je het gewoon volgend jaar weer.’ Zweet loopt in straaltjes van onder mijn oksel, ik stik, weg, laat me, ze klemt harder, ik wil gillen, weg, weg, ze sleurt me een draaikolk in, blijf rustig Marc, hou je been stil niet trappen, wie zegt ‘au’, adem in, niks bewegen, stijf je armen tegen je aan, zo kom je eruit al kloppen je slapen of ze barsten. De armen lieten los. Ik hield mijn ogen dicht en ademde lang uit.

Mams ademhalng was rustig, zo regelmatig, zo sussend, ik wilde niet gesust worden.

‘Natuurlijk lukt het me,’ ik duwde haar weg.

Uit: Margaretha bleef het langst liggen, Bezige Bij Amsterdam, 1996

Hermine Landvreugd (1967, Texel)

Peter van Lier: als een vrouw…

bron beeld: ooteoote.nl

*

Als een vrouw zo’n vrij klein raam opent – / niet zelden worden dan / vanuit een kam haren naar buiten geblazen, zeker als zo’n vrouw / in japon gekleed is. Altijd wordt de weg die ze gaan nagekeken, / samengeklit als ze meestal zijn dan, die haren. De plaats waar / als eerste de grond wordt geraakt schijnt van belang te zijn, zeker ook / vroeg in de morgen al. – Het weer doet blijkbaar niet ter zake, bij die dingen.

 Uit: Miniem gebaar. Gedichten, Meulenhoff Amsterdam, 1995

Peter van Lier (1960, Eindhoven)

Bijna iedere dag muziek: Frank Sinatra

Frank Sinatra (1915-1998, USA) was voor de muziek in de 20-ste eeuw minstens zo belangrijk als Elvis Presley en The Beatles. Zijn muzikale loopbaan duurde ruim 60 jaar. In die 60 jaar liet hij zien zich met gemak staande te kunnen houden ondanks nieuwe trends en muziekstromingen.

Hij verscheen in de Swing-jaren 30 en 40; hielp de Sing-tijd te definiëren tijdens de jaren 40 en 50; hield zich staande in de Rock-tijden van de jaren 50 en 60 en wist nog miljoenen platen te verkopen tot diep in de negentiger jaren. Sinatra was the American popular song die geschreven werd in de jaren 20, 30 en 40. Maar hij grossierde ook nog in aandacht en succes met songs als New York, New York en My Way.

Frank Sinatra werkte met de grote theater-componisten van die periode: Jerome Kern, Irving Berlin, George Gershwin, Cole Porter, en Richard Rodgers. Zijn versies van hun songs leidde tot hernieuwde aandacht en maakte ze tot genre-klassiekers.

Op platen en tijdens live-optredens, in films, op radio en televisie, Sinatra zong standards op een manier die de songs tijdloze aantrekkingskracht gaven.

Mijn persoonlijke voorkeur voor het enorme aanbod aan Sinatra-songs gaat vooral uit naar de jaren 50 en 60, zoals uit onderstaande keuze blijkt.

Schweckhorst: 07:00 uur en Lang leve twijfel

07:00 uur

De ochtendzon / scheen / fel op mijn bol / en wekte me / zonder pardon / dus ik veegde / de droge / korstjes / uit mijn ogen / voelde de eerste / gedachten / langzaam / stromen / en nog voordat ik / mijn bed / uit was gekomen / liep mijn hoofd / alweer over.

Lang leve twijfel

Ik wil / zoveel leren / dat ik niks meer weet

vandaag nuanceren / wat ik gister schreef

morgen roepen / ‘dit is mijn / laatste gedicht geweest’

en over een week

beseffen / dat zoiets / vooruitgang heet.

Uit: Omdat je het anders toch niet zou lezen, eigen beheer, 2020

Bram Schweckhorst (na 1990, Gendringen)

Geerten Meijsing: alles wringt

bron beeld: nrc.nl

Een merkwaardige wanverhouding is het: je vindt iets mooi, hebt het zelf ontdekt, doet er kond van en beklaag je daarna over dat anderen je navolgen. Schrijver Geerten Meijsing is zo’n snob. Meijsing woont en werkt al sinds lange tijd in Italië, het grootste openlucht museum ter wereld. Op menige plek in dit Europese schier-eiland vertoef je tussen eeuwen geschiedenis. Daar doet hij ontdekkingen en schrijft daarover. Vervolgens beklaagt hij zich over het feit dat het gevolg massa-toerisme is.

Ik las zijn lofzang op la dolce vita en de plekken waar dat tastbaar is. Ook mijn neiging is dan: met eigen ogen gaan zien. En dat levert veel nadeligs op, maar ook inkomen voor veel Italianen. Alles wringt, ook in het land van de schone kunsten en de bakermat van onze westerse cultuur.

Tijdens mijn eerste verblijf in Italië werd ook ik verliefd op een Italiaans meisje; ik ken haar nog steeds, we waren destijds zes jaar oud. Ik was op vakantie met mijn ouders. Het dorpje lag nog net in Zwitserland, we deden onze boodschappen over de grens.

Over die grens was op slag alles anders: de kleuren waren feller, het rook en stonk intenser, de geluiden waren veel harder, de mensen drukker, de auto’s mooier. Het was een aanslag op je zintuigen. Deze tegenwereld beangstigde mij toen ik nog klein was, maar het angstaanjagende trok mij tegelijk aan. Mensen die daar woonden moesten wel gelukkig zijn. Ik was alleen gelukkig die paar weken per jaar dat we in de buurt van het wonderland waren: alleen dan kwam ik echt tot leven, zo dacht ik er toen over.

(..)

Toen ik alleen op reis kon, ging ik vanzelfsprekend naar Italië. Bij elke tocht drong ik dieper in het zuiden door. Het felle licht kreeg ik niet meer uit mijn ogen. De ontzagwekkende gewaarwording in het middaguur op een uitgestorven tempelveld te dwalen tussen de rozemarijn en de oleanders terwijl het blakende licht terugkaatst van de tempelresten waartussen hagedissen en slangen wegschieten: eindelijk had ik voet in de oudheid gezet.

Uit: De Grand Tour: in de ban van Italië; uit: Stucwerk, Arbeiderspers Amsterdam, 2001; samengesteld door Gerben Wynia

Geerten Meijsing (1950, Eindhoven)

Pat Kane kruipt dicht op de huid van het Dene-volk

Fotograaf Pat Kane nam er de tijd voor. Zo’n twee jaar lang was hij onder de leden van het Dene-volk dat in het noord-westen van Canada te vinden is. Bedoeling was om hun leefomgeving en tradities vast te leggen. In tegenstelling tot de USA, is men in Canada wel belangstellend naar het lot van de oorspronkelijke bewoners.

De uitkomst was een multimedia-project dat On the land heet. Een belangrijk onderdeel van dat project zijn de foto’s die Kane maakte. On the land verwijst naar de speciale en heilige plaatsen die de fotograaf bezocht. De plaatsen waar water en voedsel vandaan komt. De plekken waar Denes elkaar ontmoeten, nadenken en zich met elkaar verbinden.

“Ik maakte foto’s om de verhouding tussen mens en natuur te tonen. In rust en in actie’, aldus Kane.

On the land is een onderdeel van een rondreizend project. De opbrengsten van de tentoonstelling gingen deels naar de Denes zelf, die daarmee programma’s voor de jeugd en en tot behoud van de Dene-cultuur bekostigen.