Fotograaf Troy Williams (1975, USA) houdt van de kleuren van zijn puberteit. In de serie ‘I Want to Know What Love Is, I Want You to Show Me’ (titel van een Foreigner-Song) is hevig beïnvloed door deze periode waarin bijna alles intens is en de fantasieën heroïsch zijn, gebaseerd op de pop-cultuur. De hyper-reeele foto’s verwijzen naar de tv-shows en films van de jaren 70 en 80. De foto’s mixen die indrukken met de verliefdheden van die tijd en de voorliefde van Williamson voor graffiti en vuurwerk. De humor van Williamson is tongue-in-cheek, ook als het om foto’s gaat die gebaseerd zijn op horror-films.
Palladio’s kathedraal, Venetië; bron foto: venice.umwblogs.org
De stank
Vandaag stonk alles werkelijk dubbelop. / Uit alle kieren steeg een walm omhoog / Die bijna ondraaglijk was. ’t Grondsop / Dat opgeborreld kwam leek gal en loog.
En uit de sponningen perste zich gas. / Je vroeg de gondelier om haast te maken. / Je zag de muren van de huizen kraken / En hoe de verf eraf gebladderd was.
‘Maak voort, maak voort!’ Je wilde het kanaal / Verlaten, een riool van gier en slijm, / En koersen naar Palladio’s kathedraal.
Maar je bleef steken in de grauwe prut / Voor het paleis van Peggy Guggenheim, / Die ouwe, smakeloze Yankee-trut.
Gerrit Komrij (1944 – 2012)
Uit: Alle gedichten tot gisteren, Arbeiderspers Amsterdam, 1994
Don Quichot en zijn knecht Sancho Pancho door Honoré Daumier
Een breed opgezette, satirische avonturenroman kun je ‘cervantesk’ noemen; een naïeve idealist (zo een die tegen de windmolens vecht) is een ‘don quichot” – in de literatuur en in het echte leven.
De vernuftige edelman Don Quichot van La Mancha verscheen in 1605 (deel 1) en 1615 (deel 2) in Spanje. De roman geldt als de eerste moderne roman van de wereldliteratuur en spreekt tot op de dag van vandaag (juli 2018) nog tot de verbeelding (zie de verfilming door Terry Gilliam, video).
Don Quichot is het verhaal van een man die beneveld raakt door de ridderromans die hij leest, en die als dolend anachronisme het oosten van Spanje doortrekt. Het is een tragikomische avonturenroman over een naïeveling in de boze buitenwereld. Daarnaast is het een satire op de vroegmoderne Spaanse samenleving en een filosofische roman waarin de verhouding tussen fictie en werkelijkheid op losse schroeven wordt gezet. Don Quichot ziet windmolens voor reuzen aan en een lelijke boerendochter voor de schone Dulcinea; zijn geestelijke vader Cervantes doorspekt zijn roman, en vooral het tweede deel, met ironisch commentaar, parodieën op het verhaal zelf en verwijzingen naar de auteur.
Don Quichot en Sancho Pancho door Picasso
Van zelfkennis was Miguel de Cervantes Saavedra (1547 – 1616) niet gespeend. Na een avontuurlijk leven als soldaat op zee (gewond geraakt), als slaaf van Moorse piraten, als zwendelaar en als belastingontvanger, maakte hij in Andalusië naam als toneelschrijver. In 1613 publiceerde hij de verhalenbundel Voorbeeldige novellen, die nog altijd leesbaar is. Zijn roem berust op de riddersatire die hij tijdens een verblijf in de gevangenis van de streek La Mancha schreef. Don Quichot werd binnen korte tijd zó populair dat een andere schrijver zich aan een vervolg waagde. Tot grote woede van Cervantes, die in het door hem gepubliceerde tweede deel afrekende met de romanrover en zijn held voor alle zekerheid liet sterven.
Ridder en knecht door Dali
Don Quichot is het prototype van het gelaagde boek, leesbaar als kinderverhaal én als studieobject voor academici. Geen wonder dat schrijvers uit alle eeuwen en culturen het als hun ideale boek hebben gezien.
Uit: Made in Europe – Pieter Steinz, Nieuw Amsterdam Amsterdam, 2014
Verbaasder dan slaap, verrassender dan ontwaken / kroop het leven door capillairen naar het oppervlak der dagen, / en nu vertrap je het niet, verspil je het niet uit lusteloosheid / al kan het, bij het doorslikken, een beetje dronken smaken.
Als van afspraak naar afspraak – in schrammen rust, als bij narren / al wat je kan doen is ze aflikken met je tong. / Kus mij dan, als dat de enige uitweg is: / plots is er een andere ingang, waar ik – een beest kan zijn.
bron foto: diogenplus.weebly.com
Natalja Beltsjenko (1973, Oekraïne)
Uit: netslova.ru/belchenko; vertaling Willem Bronkhorst
Félix Édouard Vallotton (1865 – 1925, Zwitsers-Frans) was van oorsprong Zwitsers en kunstschilder. In 1900 liet hij zich tot Frans staatsburger naturaliseren.
Met een artikel in het Franse tijdschrift L’Art et l’Idée werd de aandacht op het werk van Vallotton gevestigd. Hij vestigde zijn naam als illustrator en houtgraveur en zou nog aan vele tijdschriften en ander publicaties meewerken. Vallotton was degene die de techniek van de houtgravure opnieuw leven ingeblazen heeft. Vallotton zou ook jaren met deze techniek blijven werken; een groot deel van zijn inkomsten kwam van zijn gravures.
Bevriend als hij was met Édouard Vuillard, Pierre Bonnard en Maurice Denis kwam Vallotton welhaast vanzelfsprekend ook in de jonge kunstenaarsgroep Les Nabis terecht. Aan de eerste tentoonstelling van de Nabis werkte Vallotton mee.
Met de uitwerking van de serie Intimités was Vallotton op de top van zijn artistieke loopbaan aangekomen.
Intimités was een indrukwekkend werk en werd bij publicatie meer gewaardeerd dan het schilderwerk van Valloton. Het werk omvat 10 houtsnedes, voornamelijk zwart met weinig, maar scherpe witte lijnen. Vallotton deed een poging om de emoties van de Parijse bourgeoisie te verbeelden. Het is een portret van de strijd tussen man en vrouw in theatrale scenes en suggestieve titels. Dat Valloton nogal cynisch was over de liefde, bleek uit deze serie. De afgebeelde vrouwen lijken oppervlakkig, berekenend, wreed, onverzadigbaar en triomferend over de man.
De zomer, hitte en de behoefte aan verkoeling. De Amerikaanse regisseur Spike Lee bracht het samen in een scene voor zijn baanbrekende en controversiële film Do the Right Thing. Onderwerp van die film: raciale spanningen in de grote stad (New York).
De song die de scene begeleidt is van de Britse reggae-band Steel Pulse. Het nummer heet: Can’t stand it.
…Bos dat op botten staat… bron foto: blikopnieuws.nl
Voorjaarswind
Lang waait de wind door ’t hout eer dat te botten staat, / Door lege takken suist het wintervoorjaarslied, / De boom is ijl en slaat met krampige vingers uit, / Of is een doodse stille slaper op het veld, / Maar is de harp van wind die laag en hoog / Zijn leven door het bos jaagt en dan lang / Een zelfde deun kan kiezen waar èn dag èn nacht / Vervuld mee zijn, het is een nieuw lied als / De dwaler ’t bos betreedt, het is hetzelfde dat / Hij achterlaat bij ’t heengaan en nog uren hoort / Hij ’t in de droom, de oude takken neuriën / ’t Lied der eentonigheid, – het komen, komen tot / De lente stroomt en zet al ’t hout in bloei.
Een roman neemt geen stelling; een roman zoekt en stelt vragen. Ik weet niet of mijn volk ten onder zal gaan en ik weet niet wie van mijn personages gelijk heeft. Ik bedenk verhalen, zet ze tegenover elkaar en op die manier stel ik vragen. De domheid van mensen komt hieruit voort, dat ze overal een antwoord op weten. De wijsheid van de roman komt hieruit voort, dat hij voor alles een vraag heeft. Toen Don Quichot de wereld in trok, veranderde die wereld voor zijn ogen in een mysterie. Dat is de nalatenschap van de eerste Europese roman aan de hele latere geschiedenis van de roman. De romanschrijver leert de lezer de wereld te begrijpen als een vraag. In die houding schuilen wijsheid en verdraagzaamheid. In een wereld die gebouwd is op onaantastbare zekerheden is de roman dood. De totalitaire wereld, of die nu gebaseerd is op Marx, op de islam of wat ook, is een wereld van antwoorden en niet van vragen. Daar is geen plaats voor de roman. In elk geval komt het me voor dat mensen overal ter wereld tegenwoordig liever oordelen dan begrijpen, liever antwoorden dan vragen, zodat de stem van de roman nauwelijks boven de rumoerige dwaasheid van de menselijke zekerheden uit te horen is.
Uit: Over het vak – Philip Roth, Meulenhoff Amsterdam, 2002; vertaling Else Hoog
Philip Roth (rechts,1933 – 2018, USA) en Milan Kundera (1929, Tsjechisch)
‘Het is hard,’ zei hij, ‘godverdomme hard. / En onrechtvaardig, voor het eerst word ik mager.’
Nog de herfst buiten, een maïsveld tot de einder, / het woord valt, einder, eindig. / Dan geen woord meer van hem.
In zijn slokdarm de plastic slang. / Hij hikt uren lang. Kan niet slikken.
Nog beweging in de rechterhand / die de linker draagt als een vette lelie. / De hand steekt zijn duim omhoog. / Hij blijft seinen tot in zijn laatste verval.
Hij heeft wit kindervel gekregen. / Hij knijpt in mijn angstige hand.
Ik zoek naar een gelijkenis, de onze, / de onrust van haar, / het ongeduld van hem (geen tijd voor tijd), / beider wantrouwen en goedgelovigheid / en ik beland in ons eerste verleden, / dat van een wereld als een weide met kikkers, / als een sloot met paling / en later weddenschappen, tafeltennis, / huishoudelijke wetten, de 52 kaarten, / de drie dobbelstenen / en aldoor de tomeloze honger. / (Ik word oud in plaats van jou. / Ik eet fazant en ruik het bos) / Nu is zijn behuizing afgemeten. / De machine ademt voor hem. / Slijm wordt weggezogen. / Een ratel uit zijn middenrif, / en dan zijn laatste beweging, een lome knipoog.
Zielsverhuizing. Een ordening. Een portie afgesneden. / Het lijf nog onverminderend / en dan plots in zijn gezicht dat dood was / een frons en een kramp / en dan een gesperde, woeste blik, / ondraaglijk helder, de woede en schrik / van een tiran. Wat ziet hij? Mij, een man / die zich afwendt, laf verbaasd over zijn tranen? / Dan is het morgen en maakt men de riemen los. / En hij dan voorgoed
bron foto: youtube; Still uit Hugo Claus leest Jan de Lichte
Hugo Claus (1929 – 2008, Belgisch)
Uit: Gedichten 1948 – 1993, Bezige Bij Amsterdam, 1994
bron foto: diogenplus.weebly.com
Remy in Wonderland 