Cognetti verklaart de acht bergen

Verwacht met De acht bergen van Paolo Cognetti (1978, Milaan, It) geen roman met fraai klinkende zinnen of schuivende perspectieven. Het is een goed en degelijk geschreven verhaal over vriendschap, dat ontroert. Over keuzes die gemaakt worden, elkaar kwijt raken, de gevolgen daarvan en hoe die een leven bepalen. Hoe je desondanks elkaar kunt raken en met elkaar verbonden blijft. En die acht bergen dan?

De Monte Grenon, plaats van handeling van De acht bergen, het boek over vriendschap van Paolo Cognetti; bron beeld: viaggi.corriere.it

De acht bergen?

De man pakte een stokje en tekende er een cirkel mee op de grond. Het was een volmaakte cirkel, je kon zien dat hij het vaker deed. Daarna tekende hij een diameter in de cirkel, toen een tweede haaks op de eerste, en toen nog twee deellijnen, zodat hij een cirkel met acht stralen kreeg. Ik bedacht dat ik, als ik zo’n figuur zou moeten tekenen, zou zijn begonnen met een kruis, maar het was typerend voor een Aziaat om van de cirkel uit te gaan.

Heb je ooit zo’n tekening gezien?, vroeg hij.

Ja, antwoordde ik. In mandala’s.

Precies, zei hij. Wij zeggen dat er in het centrum van de wereld een hele hoge berg staat, de Sumeru. Rond de Sumeru bevinden zich acht bergen en acht zeeën. Dat is voor ons de wereld.

Al pratend tekende hij buiten de cirkel een puntje aan het eind van elke straal, een daarna een golfje van de ene punt naar de andere. Acht bergen en acht zeeën. Tenslotte tekende hij een kroon rondom het middelpunt van de cirkel, die, bedacht ik, de besneeuwde top van de Sumeru kon zijn. Hij beoordeelde zijn werk even en schudde het hoofd, alsof het een tekening was die hij al duizenden keren had gemaakt maar die de laatste tijd niet meer zo goed lukte. Desalniettemin wees hij met het stokje naar het middelpunt en besloot: En we zeggen: wie zal meer hebben geleerd, hij die de tocht langs de acht bergen heeft gemaakt of hij die de top van de berg Sumeru heeft bereikt?

uit: de acht bergen, Bezige Bij Amsterdam, 2018; vertaling Yondi Boeke en Patty Krone

Paolo Cognetti leert zijn vader beter kennen

De auteur in zijn geliefde omgeving; bron beeld: montagna.tv

Ik denk te weten waarom De acht bergen van de Italiaanse schrijver en documentairemaker Paolo Cognetti (1978) een succes werd. Het lukt de Italiaan in begrijpbare taal iets duidelijk te maken wat ons mensen bindt. Om te beginnen is Cognetti een goede verteller. Hij vindt de juiste woorden makkelijk en zijn taal is voor velen te volgen. Voorts is het verhaal dat hij vertelt van alle tijden en van alle plekken. Met dat laatste te beginnen: of het nu om Alpen, Dolimiti of Bergen aan Zee gaat: dat de omgeving waarin je opgroeit en je de eerste levenservaringen opdoet van belang is, wijzen veel verhalen en romans uit. Van alle tijden is ook hoe je als volwassene terugkijkt op hoe je jonge jaren je gevormd hebben en wat daarbij de rol van je ouders is geweest. Wezenlijk in het opgroeien zijn vriendschappen. Ook dat neemt Cognetti mee in zijn verhaal. Kortom, er is nogal wat waarmee je je als lezer kunt identificeren.

Dan over naar één van de belangrijke facetten van deze mooie briljant: de verhouding van de hoofdpersoon tot zijn vader. Een vader die gejaagd leeft, competatief is en erg zijn eigen gang gaat en daarbij nauwelijks omkijkt naar vrouw en zoon.

Hij was deels de man die ik kende en deels een ander, die ik ontdekte in mijn moeders brieven. Naar die ander was ik nieuwsgierig. Ik herinnerde me dat ik soms een zekere breekbaarheid bij hem had bespeurd, bepaalde momenten van ontreddering die hij dan schielijk verborg. Als ik me op een rots vooroverboog en hij me instinctief bij mijn broekriem greep. Als ik me ziek voelde op de gletsjer en hij bezorgder was dan ik. Ik dacht bij mijzelf dat die andere vader er misschien altijd was geweest, maar dat ik die nooit had opgemerkt omdat die ene zo overheersend was, en langzamerhand kreeg ik het idee dat ik in de toekomst wellicht weer eens zou moeten, of kunnen, proberen.

Maar toen verdween die toekomst opeens, samen met de mogelijkheden die ze in zich sloot. Op een avond in maart 2004 belde mijn moefder me om te vertellen dat mijn vader op de snelweg een hartaanval had gekregen. Ze hadden hem gevonden op een parkeerhaven. Hij had geen ongelukken veroorzaakt, sterker nog, het was hem gelukt alles te doen zoals het hoorde: hij had zijn alarmlichten aangezet en had geremd en geparkeerd alsof hij een lekke band of een lege tank had. Maar het was zijn hart dat het had begeven. Te veel kilometers plankgas, te weinig onderhoud: waarschijnlijk had mijn vader een enorme pijnscheut in zijn borst gevoeld en op tijd begrepen wat er mis was. Op de parkeerhaven had hij de motor uitgezet. Hij had niet eens zijn gordel losgeklikt. Hij was blijven zitten en zo hadden ze hem gevonden, als een coureur die uit de race is gestapt, het meest potsierlijke einde denkbaar voor iemand als hij, met zijn handen op het stuur terwijl iedereen hem voorbijreed.

uit: de acht bergen, Bezige Bij Amsterdam, 2018; vertaling Yond Boeke en Patty Krone

 

‘In de bergen heeft iedereen zijn favoriete hoogte’

bronnen beeld: bergen289.wordpress.com (kaartje) en quest.nl

Paolo Cognetti’s (1978, It) Acht bergen biedt zicht op wijsheden uit de bergen. Zoals in volgend fragment:

Misschen is het waar, zoals mijn moeder beweerde, dat ieder van ons een favoriete hoogte heeft in de bergen, een landschap dat op ons lijkt en waar we ons goed voelen. Het hare was ongetwijfeld het bos op vijftienhonderd meter hoogte, met schaduwrijke sparren en lariksen, waaronder bosbessen en jeneverbessen groeien, en ook de kleine rododendrons die alpenrozen worden genoemd, en waar reebokken zich verschansen. Ik voelde me meer aangetrokken tot de bergen die daarna komen: bergbeken, veengronden, hooglandgrassen en weiden met grazende beesten. Nog iets hoger verdwijnt de vegetatie, is alles tot het begin van de zomer bedolven onder de sneeuw en is het grijs van met kwarts dooraderde en met geel korstmos ingelegde rotsen de voornaamste kleur. Daar begon de wereld van mijn vader.

uit: de acht bergen – Paolo Cognetti, Bezige Bij Amsterdam, 2018