Eén van de favoriete onderwerpen in het oeuvre van schilder George Hendrik Breitner (1857-1923) was het paard.
Hoewel Breitner later zijn reputatie vestigde als kunstenaar van het Amsterdamse stadsleven, was hij aanvankelijk vooral bekend als schilder van het militaire genre. Al op ongeveer achtjarige leeftijd tekende hij oorlogstaferelen, waarin een kluwen van paarden en hun met elkaar vechtende berijders afgebeeld staan.
Aan dit thema valt Breitners ontwikkeling als schilder af te lezen. Hij zou zich gaandeweg ontwikkelen als een schilder die de verhalende kwaliteiten van zijn schilderijen inruilde voor picturale, waarbij de tekening, en daarmee ook de details, vaak verontachtzaamd werden.
(..) Vanaf 1881 tot het begin van de jaren negentig zond hij regelmatig werk met militaire onderwerpen naar tentoonstellingen in binnen- en buitenland. Breitner schilderde altijd de dynamiek van militaire oefeningen in vredestijd. Om deze te bestuderen ging hij gewapend met een schetsboek naar diverse militaire manoeuvres, onder andere in Scheveningen, Brabant en Arnhem. Zijn militaire stukken werden als confronterend ervaren, omdat de onstuimige militairen te paard vaak frontaal op de toeschouwers lijken af te stormen.
Hoogtepunt van de schilderijen met aanstormende paarden is het doek De Gele Rijders dat in 1881 een doorbraak betekende in de waardering voor Breitners werk.
(..) Tot verbazing van velen werd het werk aangekocht voor het Rijksmuseum, een eer die zelfs (tijdgenoten) de gebroeders Maris en Anton Mauve nog niet te beurt was gevallen.
Breitner schilderde het paard ook in andere dan militaire contexten. Een interessant voorbeeld is Het paard van Montmartre dat op de Wereldtentoonstelling in Antwerpen hing. Hij maakte dit doek in 1884 in Parijs, in zijn atelier in Den Haag schilderde hij het in één dag helemaal over, voordat hij het naar België stuurde.
(..) Er valt op dit werk niets van de dynamiek van het militaire genre te bespeuren. De melancholieke stemming die Het paard van Montmartre uitstraalt, keert later terug in Breitners Amsterdamse stadsgezichten waar de werkpaarden hun moeizame bestaan lijdzaam lijken te ondergaan.
uit: Breitner, 1857-1923, schilderijen, tekeningen, foto’s; Toth Bussum, 1994
Remy in Wonderland 